Archiwa tagu: paniczny

ROLAND TOPOR, TOM III PANICZNY


Roland Topor, Dzieła wybrane, Tom III: PANICZNY
Tłumaczenie: Karolina Czerska
Redakcja językowa: Jagoda Grudzień
Opracowanie graficzne: PIO KALIŃSKI

TOM 3 ZAWIERA:
Wspomnienia starego buca (1975)
Café Panique (1982)
Taxi Stories (1988)
Journal in Time (1989)

Posłowie półpaniczne – Tomasz Wiśniewski

Tom III, wydanie I
Kraków 2023
ISBN: 978-83-63056-91-9
STRON: 588, oprawa twarda
PREMIERA 24.04.2023

W trzecim, Panicznym tomie Dzieł wybranych Topora nie ma ani grama waty. Każde zdanie uczestniczy w twórczej grze wyobraźni i jest przesiąknięte piekielną inteligencją. Jest tu przenikliwość obnażająca konwencję literacką czy społeczną, ośmieszająca jakieś motywacje czy ambicje, jest komizm, niesprowadzający się do śmiesznych dialogów i obrazków, ale będący metodycznym sposobem przetwarzania rzeczywistości. Obejmuje on cały świat przedstawiony tych tekstów: to pan-komizm, wszech-komizm.

W kontekście Topora (i podobnych mu twórców i twórczyń) nadużywa się sformułowania „literatura absurdu”. Jest raczej na odwrót: nie mamy tutaj do czynienia z czymś pozbawionym sensu, tylko z sensem pogłębionym. Absurdalność to pozór, bo opisywane zdarzenia rządzą się ukrytym sensem wyobraźni, a być może prawem, wedle którego naprawdę działa umysł – pozostawiony sam sobie, odłączony od świata narzucającego mu swoje oczekiwania. Gdyby absurd był prawdziwy, nie moglibyśmy go zrozumieć

Wspomnienia starego buca to największy sukces wydawniczy Topora we Francji. Pozornie jest egocentryczną fantazją, satyrą na środowiska twórcze. Ale to tylko powierzchowny poziom interpretacji – w książce tej ponownie pojawia się pierwszoosobowa paranoja. Tyle że bohaterami historyjek są słynne postaci sztuki, literatury czy filozofii, stające się elementami cudownego, swobodnego rojenia.
Tomasz Wiśniewski (posłowie)

Roland Topor

roland_topor
Roland Topor urodził się 7 stycznia 1938 roku w Paryżu we Francji w rodzinie polskich Żydów, autor opowiadań i sztuk teatralnych, reżyser teatralny i filmowy, aktor, scenograf, scenarzysta i rysownik. Zainteresowania artystyczne przejął po ojcu, który ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. W roku 1930 rodzina Toporów wyemigrowała do Francji. W 1964 roku Roland ukończył École Nationale des Beaux-Arts w Paryżu. Od 1958 publikował rysunki, między innymi w pismach „Bizarre” i „Le rire”. W latach 1961-1965 współpracował z głośnym pismem satyrycznym „Hara-Kiri”. Był także współzałożycielem, razem z Fernando Arrabalem, Alejandro Jodorowskym i Jacques’em Sternbergiem, Grupy Panicznej (1962).
W 1964 roku ukazała się jego pierwsza powieść pod tytułem „Chimeryczny lokator” w której autor przedstawia w bardzo charakterystyczny dla niego, groteskowy, sposób obraz drobnomieszczaństwa. W 1967 roku wydano drugą powieść Topora pod tytułem „Księżniczka Angina”. W tym samym roku ukazał się zbiór opowiadań „Cztery róże dla Lucienne”. W 1969 Topor otrzymał nagrodę Deux Magots za dramat „Joko świętuje rocznicę”. W 1975 ukazały się „Wspomnienia starego idioty”. W 1976 roku odbyła się premiera sztuki „Da Vinci miał rację”, a w 1990 „Joko świętuje rocznicę”. W latach osiemdziesiątych wychodzą drukiem: „Caf Panika” (1982), „Najpiękniejsza para piersi na świecie” (1986) oraz „Historyjki taksówkowe” (1988). Z 1992 roku pochodzi książka  „Myśli zawiązane na supełek”. Jest to zbiór maksym, który bardzo wyraźnie sytuuje Topora w gronie spadkobierców surrealizmu. Następnie ukazują się: „Bal na ugorze” (1996), „Święta księga cholernego Proutto” (1998), „Made in Taiwan, Copyright in Mexico” (2000), „Alicja w Krainie Liter” (2001).
Działalność artystyczna Rolanda Topora była bardzo różnorodna, z powodzeniem nie tylko pisał, ale był także autorem plakatów, ilustracji książkowych, rysunków. Brał udział w przygotowaniu scenografii do filmu Federica Felliniego „Casanova”. Na podstawie powieści Topora „Chimeryczny lokator” powstał film Romana Polańskiego „Lokator” w którym sam zagrał. Wystąpił także w filmach: „Nosferatu, wampir” Wernera Herzoga (1979), „Miłość Swanna” Volkera Schlöndorffa (1983), „Viva la muerte” (1971) Fernando Arrabala. Był nagradzany na międzynarodowych festiwalach filmów animowanych za scenariusze, między innymi do „Ślimaków” (1966) i „Dzikiej planety” (1972). We Francji zdobył popularność wieloodcinkowym serialem telewizyjnym „Telechat” (Telekot), w którym połączył żywego aktora z lalkową animacją. Roland Topor zmarł 16 kwietnia 1997 roku na skutek wylewu krwi do mózgu.