Archiwa tagu: Franczak Jerzy

Anna Marchewka – Kim jestem – ZNAK miesięcznik

Książkę Jerzego Franczaka otwiera fragment Onirokrtyki Guillaume’a Apollinaire’a (skąd też został zaczerpnięty tytuł), co z miejsca ustawia lekturę, odnosi do kontekstów awangardowo-surrealistycznych i ściąga podejrzenia o wysublimowane zabawy intertekstualne.

Motto użyte zostało dwa razy w dwóch wersjach językowych, czyli w oryginale i w przekładzie na język polski. Sainte-Fabeau zbudowane jest z dwóch części, które nie następują po sobie w porządku rozdziałów, ale są dwiema opowieściami złożonymi „na odwrót” i w imię obcego (innego?) języka. Odpowiedzi na pytania, kto ma rację, co się naprawdę wydarzyło i kto jest za co odpowiedzialny, a nawet czemu winny (nie sposób opędzić się od skojarzeń z Procesem Kafki), nie otrzymamy. Części wydają się równorzędne (są prawie tej samej długości, zazębiają się fabularnie, tematycznie) i nie wiadomo, od której należy zacząć, która jest właściwa, a która do góry nogami – nawet poszukiwania stopki nie pomagają, bo są (znowu) dwie i ukryte na skrzydełkach pierwszych zarazem i końcowych. Szybko też okazuje się, że Sainte-Fabeau jest nie tyle porywającym wyzwaniem literaturoznawczym, ile próbą odpowiedzi na pytania o tożsamość. Kim jestem w związku miłosnym czy małżeństwie, kim stanę się w społecznej formie przyjętej lub narzuconej, czy zachowam choć odrobinę wolności, czy mój los zostanie przesądzony? „Nigdy nie zastanawiałem się nad tymi sprawami. Może to był błąd i dlatego teraz mam takie rozmyte, błędne oblicze” – pisze Franczak, konfrontując jednego ze swoich bohaterów z nieszczęsnym „Qui suis-je?”, by dodać po chwili: „To rodzaj ćwiczenia duchowego albo zadania domowego, które każdy musi odrobić w samotności”.

Anna Marchewka – „Kim jestem”
Jerzy Franczak
Sainte-Fabeau
Wydawnictwo Lokator,
Kraków 2017, s. 128

PREMIERA: 14.06.2017

cala_SF_www

front_SF_www JERZY FRANCZAK „Sainte-Fabeau”
Sainte-Fabeau skrywa wiele tajemnic. Można tu trafić do Uniwersytetu Tysiąclecia, w którym trwają eksperymenty nad inżynierią czasu, do Dolnego Miasta o niewymiernym kształcie, do kościołów zmienionych w restauracje i do więzienia, w którym dni następują po sobie w porządku alfabetycznym. Główny bohater przyjeżdża z wykładem, ale natychmiast zanurza się w dziwną przygodę, przypominającą straszny i piękny sen. Poznajemy ten sen w dwóch alternatywnych wersjach, które zaczynają się w tym samym miejscu, a prowadzą w zupełnie odmiennych kierunkach. Po jednej stronie namiętny romans, proces sądowy o morderstwo i rewolucja, po drugiej – stabilizacja, założenie rodziny i daremne oswajanie niesamowitości tego miejsca. Sama opowieść jest równie wielowymiarowa, co tytułowe miasteczko: raz mroczna, nasycona grozą i erotycznymi fantazjami jak u Kafki, innym razem lekka i purnonsensowa jak u Topora, ale zawsze pełna hipnotycznego czaru.

Franczak na wakacjach albo „teraz jesteś tatusiem”, Olga Szmidt

Wydawnictwo LOKATOR,
Kraków 2011

Jerzy Franczak
Ilustracje: Sonia Franczak

wydanie pierwsze
ISBN: 978-83-61962-32-8

W zaskakującym pod wieloma względami zbiorze esejów, Jerzy Franczak zmienia się niemal nie do poznania. Zmiana nie polega oczywiście tylko na tym, że wybiera esej zamiast wydawanych ostatnimi czasy powieści. Po błyskotliwych, a chwilami wręcz brawurowych, Grawitacjach (zbiorze esejów z 2007 roku), czas na Kwiatki. Eseje te mają być dalszym ciągiem, kontynuacją Grawitacji. Tymczasem rzecz to całkiem inna.
Ta niewielka książka ma tak naprawdę dwóch autorów. Obok tekstów Franczaka zobaczy czytelnik obrazki. Inaczej jednak niż w przypadku na przykład Pacynek ich autorem nie jest PIO, ale Sonia – córka pisarza. Pamiętana z Grawitacji, szczególnie z ostatnich tekstów, tym razem gra podwójną rolę – jest jednocześnie bohaterką większości esejów i autorką, dodających całemu zbiorowi dziecięcego uroku, obrazków. Ruch to zastanawiający z wielu powodów. Powstaje bowiem pewien problem ze stwierdzeniem, jaka dokładnie ma być ich funkcja – teksty nie są przecież urywkami dziennika, autentykami, często odnieść można wrażenie, że są fikcjonalizowane, co zresztą uważam zdecydowanie za ich walor. Z kolei taki właśnie charakter mają obrazki – są wprost przeniesionymi rysunkami małej dziewczynki. Problem więc jest taki, że czytelnik może mieć wiele trudności ze zinterpretowaniem tego, bardzo przecież oryginalnego i ciekawego, rozwiązania, nie mając, by tak akademicko rzec, do tego narzędzi. Ocena nie będzie dotyczyć więc raczej samych obrazków (byłoby to zresztą niezbyt rozsądne), ale samego ich umieszczenia w tomie esejów. Jedne i drugie publikowane były wcześniej w „Mrówkojadzie” – dla stałych czytelników tegoż będzie to więc raczej powtórka z rozrywki, ewentualnie przyjemność lekturowa w myśl zasady, że najbardziej lubimy te piosenki, które znamy – co też nie jest w tym kontekście bez znaczenia (na myśli mam oczywiście swobodny charakter czasopisma).

(więcej…)

Jerzy Franczak

franczak

foto: Dawid Prząda, LOKATOR 2017

KSIĄŻKI:
Pacynki
Kwiatki
Wyczerpanie
Sainte-Fabeau

Teraz opowiem wam wszystko

Jerzy Franczak (ur. 1978 r.), prozaik, eseista, literaturoznawca. Opublikował m.in. zbiory opowiadań „Trzy historye” (HA!art 2001), „Szmermele” (Nowy Wiek 2004), „Sainte-Fabeau” (Lokator 2017), zbiory esejów „Grawitacje” (Rita Baum 2007) i „Kwiatki” (Lokator 2010) oraz powieści: „Przymierzalnia” (HA!art 2008), „Nieludzka komedia” (WL 2009), „Da capo” (WL 2010), „NN” (HA!art 2012), „Rozkład” (WL 2017). Jest też autorem rozpraw o literaturze nowoczesnej: „Rzecz o nierzeczywistości. Sartre-Gombrowicz-Nabokov” (Universitas 2002), „Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej” (Universitas 2007), „Błądzące słowa. Jacques Rancière i filozofia literatury” (IBL 2017). Współtwórca (wraz z PIOtrem Kalińskim) książek artystycznych, takich jak „Pacynki” czy „Wyczerpanie”. Na antenie TVP Kultura prowadził program o nowościach wydawniczych „Czytelnia”, obecnie członek zespołu „Miesięcznika Literackiego” – dodatku do „Tygodnika Powszechnego”. Wykłada na polonistyce i kulturoznawstwie UJ, powadzi warsztaty pisania w Studium Literacko-Artystycznym.

Jerzy Franczak „Kwiatki” – PREMIERA 14 kwietnia 2011

Jerzy Franczak, PIOtr Kaliński PACYNKI

Wydawnictwo LOKATOR,
Kraków 2010
teksty: Jerzy Franczak
ilustracje: PIOtr Kaliński

wydanie pierwsze
ISBN: 978-83-61962-04-5
oprawa miękka
rozmiar: 105×150
stron: 48

cena: 20 zł

„Pacynka – krótki utwór prozą, zwykle nakładany na palec przez czytelnika. Pacynki często łączą się w serie 12 utworów, po sześć na każdą rękę”
W bajkowych utworach Jerzego Franczak i w pochodzących z innej konwencji obrazkach PIOtra Kalińskiego niemal wszystkie postaci cierpią na rozmaite braki. Mamy tu długonosego króla bez rączek, piękną królewnę, która straciła głowę czy ślepego mesjasza bez nóżek. Mamy też karkołomny język, urzekające grafiki i władzę, jaką dają na autorzy. Pacynka to bowiem utwór, jak czytamy w definicji ze Słownika terminów literackich, nakładany na palec przez czytelnika.